حالا که در عصر بمباران اطلاعاتی هستیم و هرلحظه داده‌های تازه‌ای به خورد مغزمان می‌دهیم، داشتن تمرکز از همیشه سخت‌تر شده است.
در مجله هفتگی این هفته می‌خواهیم از تمرکز حرف بزنیم و کتابی دراین‌باره معرفی کنیم. به سراغ سریالی تقریبا جدید می‌رویم و پادکستی مفید معرفی می‌کنیم.
این روزها سعی می‌کنم هنگام انجام هر کاری تنها روی همان تمرکز کنم و به هیچ‌چیز دیگری فکر نکنم و چقدر این کار سخت است.
قبلاً از اینکه می‌توانم چند کار را هم‌زمان انجام دهم، خیلی راضی و خرسند بودم غافل از اینکه نه‌تنها هیچ‌کدام از کارها به‌خوبی انجام نمی‌شد بلکه به‌سادگی انرژی ذهن و جسمم تحلیل می‌رفت. تا قبل از این تصمیم فکر می‌کردم تنها در کارهایی مثل درس خواندن تمرکز کافی ندارم و فقط درس خواندن نیاز به تمرکز دارد اما حالا می‌بینم که تقریباً در هنگام انجام همه کارها توجهم به‌نوعی معطوف به کار و جای دیگری است. نمی‌گویم حتی موقع انجام کارهایی چون رانندگی یا ظرف شستن کاملاً تمرکز کنیم اما دست‌کم آن‌قدر ذهنمان را به موضوعاتی که گاها اهمیت چندانی هم ندارند مشغول نکنیم. علاوه بر این برای یادگیری تمرکز نیاز به تمرین فروانی داریم بخصوص من که تا حالا سعی بر انجام چندین کار باهم داشتم. پس بهتر است این تمرین را در هنگام انجام همه کارها به کاربندم.
به نظر من خیلی از کارها می‌تواند در زمان کوتاه‌تر، یا با دستاوردی بهتر به سرانجام برسند، اگر تمرکز خود را تمام و کمال معطوف آن کارکنیم. یکی از راه‌هایی که من معمولاً برای افزایش تمرکزم انجام می‌دهم این است که هر چیزی که در لحظه انجام کار به ذهنم رسید در برگه‌ای که کنار دستم است یادداشت می‌کنم و چه‌بسا این یادداشت‌ها ایده‌هایی است که بعد آن را بسط می‌دهم. راستش من حتی الآن که در حال نوشتن این مطلب هستم نیز تمرکز کافی ندارم.
در این راستا کتاب «تمرکز» از «دانیل گلمن» را مطالعه کردم تا با به‌کارگیری نکات آن و تمرین مکرر، بهتر بتوانم روی کارها تمرکز کنم و ضمن بهره‌وری بیشتر، از فرسودگی ذهنم جلوگیری کنم.
کتاب هفته: تمرکز
چندین راه برای دستیابی به حالت غرق شدن در کار وجود دارد. یک‌راه این است که خودمان را با وظایفی درگیر کنیم که همه توانایی مار را کامل به چالش می‌گیرد. در هنگام روبرو شدن با چنین وظایفی معمولاً غرق در کار می‌شویم و از غلبه بر آن لذت بسیار می‌بریم. راه دیگر غرق شدن در کار این است که به کارهایی بپردازیم که به‌شدت به آن‌ها علاقه داریم. برانگیختگی و انگیزش بالا نیز بعضی‌اوقات ما را به حالت غرق شدن در کار فرومی‌برد و بسیار لذت‌بخش است. و بالاخره یکی دیگر از راه‌های معمول، تمرکز کامل است، یعنی کارهایی که همه توجه ما را به خود معطوف می‌کنند.
وقتی‌که با همه توان خود بر چیزی تمرکز می‌کنیم سخت خسته می‌شویم. درست مثل عضله‌ای که بیش‌ازحد از آن کار کشیده باشیم. علائم خستگی ذهنی، ازجمله کاهش کارایی و افزایش حواس‌پرتی و زودرنجی، نشان می‌دهد تلاش‌های ذهنی موردنیاز برای حفظ تمرکز، گلوکزی را که برای تغذیه انرژی عصبی لازم است، به‌تمامی مصرف کرده است.
کنترل توجه و متمرکز نمودن آن بر موضوعی که می‌خواهیم، در زندگی درونی ما نیز تأثیرگذار است. اگر در این زمینه مهارت کافی داشته باشیم، آنگاه می‌توانیم احساسات، افکار و خاطرات بیشتری را در خود نگه‌داریم و با هشیاری و به‌گونه‌ای آزادانه بر هرکدام از آن‌ها که مایل هستیم تمرکز کنیم و از اسیر شدن در عواطف منفی و بدبینانه رهایی یابیم.
همان‌طور که تمرکز برای انجام خیلی از کارها و دستیابی به بهترین نتیجه لازم است، گاه نیز باید به ذهنمان اجازه دهیم با خیال‌بافی و پرسه زنی به ما در حل مشکلاتمان کمک کند.
اینشتین در طول زندگی خود بارها تکرار کرد: “ذهن شهودی یک هدیه مقدس است و ذهن منطقی یک خدمتکار باوفاست. ما جامعه‌ای به وجود آورده‌ایم که به خدمتکارهای خود افتخار می‌کند و هدایای مقدس را به باد فراموشی سپرده است.”
قدرتمندترین عامل پریشان‌حواسی ما، وراجی و پرحرفی مردم اطرافمان نیست، بلکه پرگویی ذهن خودمان است. برای تمرکز کامل و تمام‌عیار، باید این صداهای درونی خاموش شوند. برای این منظور می‌توانید 7 تا از 100 کم کنید می‌رسید به 93، دوباره 7 تا کم کنید می‌رسید به 86 و به همین ترتیب ادامه دهید. مطمئن باشید به‌زودی ناحیه وراجی‌های درون مغزتان خاموش می‌شود.”
دنیل گلمن نویسنده کتاب تمرکز در این کتاب از اهمیت تمرکز و توجه روی مسائل گفته است و به این نکته تأکید دارد که شبکه‌های اجتماعی تمرکز ما را کاهش داده است.
نکته منفی این کتاب به نظر من این است که نویسنده تنها از جنبه‌های علمی و بخش‌هایی از مغز که به تمرکز و توجه اختصاص دارد می‌گوید و برای افزایش تمرکز راهکار خاصی ارائه نداده است.
از طرفی هم کتاب برای من خیلی کند پیش می‌رفت و واقعاً به‌سختی توانستم آن را تمام کنم. حالا نمی‌دانم مشکل از کتاب بود یا مترجم یا شاید خود من!
این کتاب را می توانید از سایت سی بوک یا اپ طاقچه خریداری نمایید.
اما چگونه می‌توان تمرکز و توجه را افزایش داد؟
در اینجا چندین راهکار که به خود من هم کمک کرده است را می‌آورم:
- زمانی را به انجام کاری که نیاز به تمرکز دارد اختصاص دهیم که بیشترین انرژی را داریم. (مثلاً صبح زود)
- ارزش کار عمیق را دریابیم و از راهکارهای انجام کار عمیق برای تمرکز استفاده کنیم.
- کار در سکوت به ما کمک می‌کند که تمرکز بیشتری روی کارمان داشته باشیم.
- استفاده از تکنیک پومودورو یکی از بهترین تکنیک‌ها برای افزایش تمرکز است.
- گوشی و هر چیزی که حواس ما را پرت می‌کند را کنار بگذاریم و دسترسی به آن را سخت کنیم.
- اگر امکان دارد دسترسی به اینترنت را قطع کنیم.
- همه وسایلی که برای انجام کار نیاز داریم از قبل آماده کنیم تا حین انجام کار مجبور نباشیم از جای خود بلند شویم.
- تعیین زمان و مکان مشخص کمک زیادی به ما می‌کند.
- اگر امکان دارد درجایی کار انجام دهیم که کسی حضور نداشته باشد.
- وقتی برای خیال‌پردازی در طول روز اختصاص دهیم.
- در هنگام کار هر چیزی که به ذهنمان می‌رسد که ممکن است حواسمان را پرت کند را در برگه‌ای یادداشت کنیم.
- خودمان را عادت بدهیم که متن‌های طولانی بخوانیم و کمتر از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنیم.
- ورزش و پیاده‌روی را در برنامه روزانه خود بگنجانیم.
- مولتی تسکینگ را به حداقل کاهش دهیم.
پادکست هفته
آخرین باری که در حال انجام کاری بوده‌اید که گذر زمان را حس نکردید کی بوده؟ مثلاً حل مسئله ریاضی یا ساختن لگو یا حتی بازی کامپیوتری و …
یکی از دلایلی که ما معمولاً نمی‌توانیم بر روی کاری تمرکز کنیم این است که ممکن است به آن کار علاقه‌ای نداشته باشیم.
اما آدم‌هایی هم هستند که شغلی دارند که در آن گذر زمان را حس نمی‌کنند. رادیو کارنکن داستان آدم‌هایی هست که با شغلشان زندگی می‌کنند. مصاحبه‌های “امین آرامش” با مهمان‌های این پادکست همیشه برای من شنیدنی و مفید بوده و هم از صحبت‌های صمیمانه و درعین‌حال مفید و جذابشان لذت بردم و هم آشنایی با شنیدن داستان افراد و مسیر شغلی‌شان کلی انگیزه و امید گرفتم.
سریال هفته
یک مینی سریالی که اخیراً دیدم و از دیدنش لذت بردم، مینی سریال The Undoing .
داستان خانواده خوشبخت و موفقی که ناگهان در یک‌شب پدر خانواده ناپدید می‌شود و همان شب قتلی رخ‌داده و همسرش (که نیکول کیدمن بازی کرده) به دنبال اینکه چه اتفاقی افتاده و …
من تو یک روز همه ۶ قسمت رو دیدم و برام جالب بود. فقط دیگه از وسطای داستان می‌شد حدس زد که چی میشه اما خوب تا آخر نگاه کردم.
اپلیکیشن هفته
تابه‌حال چند بار پیش‌آمده که درجایی بوده‌اید و ایده‌ای ناب به ذهنتان رسیده است اما چون نتوانسته‌اید آن را درجایی یادداشت کنید به‌سرعت فراموش کرده‌اید؟
البته این روزها به مدد تلفن همراه کمتر ایده‌ای است که به فراموشی سپرده شود. راستش خود من هم کمتر از دفترچه استفاده می‌کنم و تلفن همراه را جایگزین آن کرده‌ام؛ اما می‌دانم که دفترچه‌ای کوچک تا چه حد در ثبت و گسترش ایده مؤثرتر عمل می‌کند.
مثلاً به این بیندیشید که درجایی نشسته‌اید و ناگهان ایده‌ای به فکرتان می‌رسد و آن را در دفترچه یادداشت می‌کنید اما کار به همین‌جا ختم نمی‌شود انگار که این دفترچه و قلم ما را وامی‌دارد تا ادامه دهیم و ممکن است تا آنجا پیش رویم که ببینیم چندین صفحه نوشته‌ایم. جالب است نه؟ امکانی که به دلیل سخت‌تر بودن در تلفن همراه کمتر پیش می‌آید.
به‌هرحال من سعی می‌کنم تا جای ممکن دفترچه‌ای به همراهم داشته باشم؛ اما قصد دارم یکی از بهترین اپلیکیشن هایی که در این زمینه برای من مفید بوده را معرفی کنم.
تقریباً 5 سالی می‌شود که این اپلیکیشن را در تلفن همراه خود نصب‌کرده‌ام و دو سه سال پیش هم نسخه دسکتاپ آن را روی لپ‌تاپم نصب کردم.
این اپلیکیشن ویژگی‌های خیلی خوبی دارد که جزو محبوب‌ترین‌ها برای من است مثلاً:
1- در تلفن همراه به‌صورت آفلاین قابل‌دسترسی است.
2- کاربری ساده‌ای دارد و خیلی سریع می‌توان متنی در آن نوشت به‌طوری‌که من از نوشتن ایده‌ای که به ذهنم می‌رسم تا کارهای روزانه و لیست خرید و حتی لغات جدید انگلیسی را در آن وارد می‌کنم.
3- امکان گذاشتن برچسب برای مطالب که خیلی راحت می‌توان مطالب را پیدا کرد.
4- امکان افزودن عکس
5- امکان افزودن check box
6- امکان ایجاد reminder
7- Pin کردن مطالب تا در بالای صفحه نشان داده شوند
8- امکان رنگی کردن پس‌زمینه تا بتوان موضوعات مختلف را بارنگ‌های مختلف نشان داد
9- از همه مهم‌تر اینکه می‌توان آن را بین دسکتاپ و تلفن همراه sync کرد.
اما خوب در کنار این مزایا به نظرم یکی از معایب آن این است که نمی‌توان متنی را هایلایت کرد یا متون را رنگی نوشت.
در مجله هفتگی بعدی راجع به برنامه ریزی برای سال جدید خواهم گفت. منتظر باشید.